ZORGEN BIJ IT FRYSKE GEA OM VEGETATIES IN DE ALDE FEANEN: 'ER MOET WAT GEBEUREN'

Zeldzame plantsoorten in De Alde Feanen hebben het moeilijk door bodemdaling. Mark Hilboezen van It Fryske Gea ziet de vegetatie in zijn natuurgebied veranderen. ,,Als we niet oppassen raken we kruidachtige planten kwijt.”

​

Aan het einde van de ‘hooiweg’ in De Hegewarren ligt een natuurland bij De Geau. Hokkes âld fean. Een zeldzame blauwgrasland locatie middenin de Hegewarren. Mark Hilboezen van It Fryske Gea komt regelmatig in het natuurreservaat, maar hij wordt er niet bepaald vrolijk van.

Hilboezen werkt nu vijf jaar voor it Fryske Gea en hij ziet de vegetatie door de jaren heen veranderen. ,,Er vinden inderdaad verschuivingen plaats in de vegetaties. Natuurlijk doen we ons uiterste best om de zeldzame plantensoorten te behouden, maar dat valt niet mee. Dat komt mede door de ondergrondse waterstromen en ook de droge zomers van de afgelopen jaren hebben er flink ingehakt.” Het is nu relatief nat in de natuur. Voor dit seizoen is dat leuk, maar het water moet juist van onderen komen. Het grondwater bevat veel meer goede mineralen voor de zeldzame planten.

Lopend door het graslandgebied, is volgens Hilboezen de verandering duidelijk te zien. Soorten zoals de Spaanse ruiter, blauwe knoop,  knoopkruid en blonde zegge hebben het moeilijk. De laatstgenoemde is vooral zeldzaam. ,,Ik ben bang dat we de blonde zegge nu echt aan het kwijtraken zijn. Daarvoor komen andere planten in plaats, zoals bijvoorbeeld het pijpenstrootje. De zeldzame plantensoorten worden verdrongen door soorten die beter tegen droogte bestand zijn. Bovendien krijgen andere soorten het daardoor nog lastiger, dus dat is dan erg zonde.” Als de hydrologie op orde is, dan zijn droge zomers beter op te vangen, maar dat is juist nu het knelpunt. Doordat we te maken hebben met bodemdaling zien we dat het hydrologische verhaal in onbalans is, waardoor hete en droge zomers flinke gevolgen met zich meebrengen. Gevolg is dat zo’n unieke locatie als deze aan het vergrassen is.

​

Wisselend

Toch zijn er ook positieve punten te benoemen in de natuur van De Alde Feanen. ,,Het gaat wisselend, maar er zijn ook echt locaties waar het goed gaat en waar wij het grondwater goed hoog kunnen houden, waar in de hooilanden veel orchideeën groeien en ook in het boezengebied, bij de petgaten, doen flora en fauna het erg goed. Zo zijn daar weer verschillende soorten libellen te zien, zoals de witsnuitlibellen en we zien het aantal toenemen.” Als kers op de taart broedde het afgelopen voorjaar de zeearend in het Nationale Park en ook de otter doet het er goed. ,,Diersoorten kan je makkelijker terugkrijgen dan planten, maar plantensoorten vormen wel de basis voor de dieren. Het is nu zo dat als een zeldzaam plant verdwijnt, je die eigenlijk ook definitief kwijt bent.”

​

Herinrichting

Het Hokkes âld fean in de Hegewarren is omringd door boeren. De boeren hebben te horen gekregen dat het waterpeil in hun polder omhoog moet, om op die manier het nog meer inklinken van de bodem te beperken. Boeren op dezelfde locatie en op dezelfde manier wordt daarom lastig. De provincie is bereid om de agrariërs is het gebied uit te kopen. Als het waterpeil omhoog gaat, betekent dat goed nieuws voor de planten.

“Wij willen als Fryske Gea absoluut niet zeggen dat die boeren hier weg moeten. Maar het is wel goed dat er iets verandert. De politiek speelt ook daarin een rol. Zo is bijvoorbeeld het veenweideprogramma ook hier in de Hegewarren van toepassing. De CO2-uittsoot van veenoxidatie moet omlaag. Maar als we ook echt de natuurwaarden willen behouden en versterken, moeten we dat hydrologisch aanpakken.”

Met gemalen en schuiven houdt It Fryske Gea zijn eigen gebieden zoveel mogelijk nat, maar het grondwater krijgt men er niet mee terug. ,,Dat glipt ons eigenlijk door de vingers en dat komt dan eigenlijk op plekken waar het peil lager staat.” Hilboezen vind niet dat It Fryske Gea vooraan moet staan als het gaat om het opnieuw inrichten van de polder. ,,Ik denk dat het belangrijk is dat je de boeren echt goed betrekt bij de gesprekken. Maar natuurlijk willen wij als organisatie ook bij de gesprekken aanwezig zijn, om zo de natuurwaarden hoog te houden.”

Lopend richting een hooilandperceel kan het niet beter geïllustreerd worden. De dotterbloem staat te bloeien langs de slootkant, maar in het midden is de gele kruidachtige plant nergens te bekennen. ,,We doen echt ons best om de zeldzame planten te behouden, maar we merken dat dat steeds lastiger wordt. Kijk mar naar de Spaanse ruiter. Die komt hier nog wel voor, maar in de rest van West-Europa nauwelijks, dus als zo’n kruidachtige hier verdwijnt, raakt dat een veel groter gebied.’’